Analytische meditatie bij angst, boosheid en verdriet

Je kunt niet voortdurend op een situatie reageren met angst, boosheid of verdriet. Zeker niet als de situatie langdurig of onveranderlijk is. Dan kom je emotioneel vast te zitten in een negatieve spiraal. Het zijn de irrationele en obsessieve componenten van deze emoties die ze destructief kunnen maken. Analytische meditatie is een manier om jezelf te oefenen uit die automatische piloot van de vecht/vlucht/bevries-respons te stappen. Het leert je een pauze tussen prikkel en respons te ervaren. Daardoor kun je erop reageren met intentie in plaats van met emotie.

Angst en boosheid zijn een natuurlijke, menselijke respons op stress. Deze emoties geven je belangrijke informatie. Ook verdriet kan een signaal zijn dat je ongelukkig bent over iets in je leven. Deze drie emoties zijn tijdens de evolutie van ons brein ontstaan. Ze hebben als doel ons te motiveren iets te veranderen aan een negatieve situatie. Hoe ver we ook zijn in onze innerlijke ontwikkeling, we ervaren ze allemaal van tijd tot tijd. Zelfs als we de Dalai Lama zijn of Mahatma Ghandi heten.

Situatie met boosheid

Je partner zegt iets onaardigs over de rommel van de kinderen en je voelt de boosheid door je lichaam stromen. Je denkt wellicht dat de ander je met die opmerking bewust wil kwetsen of je zelfs afwijst (slechte vader/moeder). In plaats van iets onaardigs terugzeggen, pauzeer je een kort moment. En je zegt dat je even de kamer verlaat om de emotie uit te laten razen. Dat je even gaat kijken waarom die emotie opkwam en dat je zo terug zult komen om verder te praten.

Voorbeeld analytische meditatie

Een korte analytische meditatie nadat je de kamer hebt verlaten kan dan zo verlopen: “Ik weet wat mijn partner heeft gezegd, maar niet waarom. Denken dat het opzettelijk is of een afwijzing, dat zijn mijn gedachten, niet de waarheid. Mijn partner houdt van me en zou me nooit opzettelijk kwetsen. Wellicht speelt er bij hem/haar iets, waardoor er onbedachtzame woorden over de lippen komen. Wat het ook is, ik ben goed zoals ik ben en hij/zij is goed zoals hij/zij is. We komen er samen wel uit om te kijken wat er aan de hand is. Niets is zo erg dat we er ruzie over moeten maken of nog erger, dagenlang uit boosheid niks meer tegen elkaar gaan zeggen. Ik beantwoord zijn/haar opmerking zo dadelijk vanuit mildheid en liefde.” Na een dergelijke overdenking is het makkelijker om terug de kamer in te komen en te zeggen: “Ach lieve schat, je ergert je aan de rommel, dat is OK. Of is er meer aan de hand?”

Oefening baart kunst

Je kunt jezelf oefenen in analytische meditatie. Dan wordt het steeds gemakkelijker om op elk gegeven moment even die denkpauze in te lassen om te kijken of je gedachten over de situatie en de emotierespons op die gedachten wel adequaat zijn.

Analytische meditatie

1. Ga comfortabel zitten. Als je op een stoel of kussen zit, leun dan niet achterover, maar iets voorover, ontspannen, met een rechte rug en je kruin als met een draad omhooggetrokken naar het plafond. Als dat lichamelijk onmogelijk voor je is, ga je zo zitten dat het voor jou comfortabel is.
2. Sluit je ogen of kijk circa 1,5 meter voor je met geloken ogen. Plaats je handen lichtjes op je buik of in je schoot.
3. Voel hoe je lichaam contact maakt met de onderlaag, de grond, de stoel, het kussen. Voel even hoe het is in je lichaam. Is er ongemak of onrust of is het kalm en ontspannen?
4. Ga nu met je aandacht naar je adem en adem een paar keer diep in en uit.
5. Kies nu een onderwerp of ervaring waar je over piekert, of observeer slechts je gedachten en gevoelens opkomen en weer weggaan. Herken hoe tijdelijk ze zijn, zonder je met ze te identificeren of een oordeel aan ze te plakken (goed/fout, stom/slim etc.). Sommige zullen helder en zonnig zijn, sommige donker en stormachtig. Laat ze langzweven als wolken aan de hemel.
6. Vraag jezelf nu: Is deze gedachte waar. Hoe kan ik dat zeker weten? Helpt deze gedachte in deze situatie? Is er een betere manier om deze situatie te bekijken of te benaderen?

Angstige gedachten

Hierbij helpt het om de angst te confronteren: wat is het ergste dat zou kunnen gebeuren als je angst bewaarheid wordt? Zou dit wellicht iets goeds kunnen zijn voor jouzelf of de mensen van wie je houdt? Wat zou je ervan kunnen leren als dit allerergste echt zou gebeuren? Hoe het jou of hen kunnen helpen te groeien als mens?
Bijvoorbeeld: Je kind dagdroomt veel en komt niet goed mee op school en je bent bang dat het niet naar het schoolniveau kan gaan dat je voor hem in gedachten had. Vraag jezelf: Is het waar dat dit echt gaat gebeuren? Hoe weet ik dat zeker? Helpt het dat ik er zo over pieker? Is er een betere manier om erover na te denken of om de situatie te benaderen? Wat zou mijn kind kunnen leren van die ervaring? Hoe zou hij toch kunnen groeien en zich kunnen ontwikkelen als persoon?

Boosheid

Hierbij kun je jezelf afvragen welke zin het heeft om boos te zijn. Boosheid gaat meestal over een teleurstelling of een verwachting die niet uitkomt. Vraag jezelf: wat was mijn verwachting. Kan ik mijn verwachting laten voor wat die is en accepteren dat de situatie is zoals hij is? Ka ik accepteren dat anderen zijn zoals ze zijn in plaats van vasthouden aan hoe ik denk dat het of zij zou(den) moeten zijn? Kan ik mijn aandeel in het conflict erkennen? Kan ik mijn aandeel erkennen in het bijdragen aan de huidige situatie? Als ik boos ben over woorden die zijn gezegd, kan ik dan zien dat dit slechts woorden zijn die niet langer zijn, net zoals alles veranderlijk en vergankelijk zijn? Zal mijn boosheid mij of anderen helpen? Wil ik dat ik in mijn boosheid dingen ga doen waar ik spijt van ga krijgen en waarmee ik dingen kapot kan maken? Bijvoorbeeld boze woorden, iets kapotmaken of geweld tegen andere personen? Bedenk hoe boosheid relaties kan verwoesten, anderen van ons kan vervreemden en je van je gemoedsrust kan beroven.

Verdriet

Hierbij kunnen we troost zoeken en bedenken wat er allemaal wel goed is in ons leven. Verdriet is een emotie die onze behoefte aan verbinding met anderen uitdrukt. Onze smart is immers maar de helft als we hem met anderen delen. We kunnen ook zien dat hoewel verdriet langer kan duren dan andere emoties, ook deze emotie eens over zal gaan. Ons hele leven, inclusief ons verdriet en onze pijn, is vergankelijk en zal eindigen. Er zullen altijd pieken en dalen zijn in elk mensenleven, in elk jaar, in elke dag. Onze stemming is voor een groot deel afhankelijk van waar we ons op focussen. We kunnen ervoor kiezen onze aandacht te richten op wat er goed gaat voor onszelf en de mensen in ons leven. Tel je zegeningen zegt het gezegde en dat werkt echt! “Elk nadeel hep sijn voordeel”, om met Johan Cruijf te spreken. Door onze aandacht te richten op waar we dankbaar voor zijn, kunnen we veranderen hoeveel tijd we met verdriet doorbrengen en hoe snel we terug kunnen keren naar (levens)vreugde.

Succes met oefenen. Ik ben benieuwd naar je ervaringen 🙂

Meer meditatieoefeningen