Meditatietype en hersenverandering gelinkt
Drie verschillende meditatietypen kunnen daadwerkelijk drie verschillende, corresponderende delen van het brein veranderen. Dat hebben onderzoekers van het gerenommeerde Max Planck Instituut in een onderzoek aangetoond. Waarom is dit belangrijk nieuws voor scholen, voor bedrijven en eigenlijk voor ons allemaal? Omdat het richting geeft aan hoe we emotionele en sociale intelligentie kunnen trainen. Die hebben we hard nodig voor betere samenwerking in tijden van globalisatie en polarisering.
Er is veel te doen over welke mentale activiteiten werkelijk in staat zijn ons brein te veranderen. Voor meditatie en mindfulness is inmiddels behoorlijk indrukwekkend bewijs verzameld. Dat laat niet alleen zien dat de beoefening ervan niet alleen de structuur en de functie van de hersenen kan veranderen. Het verandert ook ons gedrag en hoe we ons leven van moment tot moment ervaren. Dit onderzoek voegt daar belangrijke inzichten aan toe.
Deelnemers aan het onderzoek beoefenden drie verschillende meditatietypen gedurende elk drie maanden.
Meditatietype 1: aandachtsmeditatie
De eerste training was de Presentie-module en richtte zich op geconcentreerde aandacht meditatie (mindfulness). Het is een oude meditatievorm die de laatste jaren uitgebreid is bestudeerd. De deelnemers leerden hun aandacht te richten op de adem en lichamelijke sensaties en na afdwalen steeds weer terug te brengen.
Meditatietype 2: Liefdevolle-vriendelijkheidsmeditatie
De tweede training droeg de naam ‘Affect’ en was gericht op het vergroten van empathie en compassie voor anderen. Deelnemers leerden liefdevolle vriendelijkheid meditatie (metta) en werkten met partners.
Meditatietype 3: Open-aandachtsmeditatie
De laatste module droeg de naam ‘Perspectief’ en bood meditatievorm die lijkt op mindfulness of open-aandachtmeditatie. Daarbij is de aandacht ongericht en omvat het totale hier en nu. De focus lag op oordeelvrije observatie van de eigen gedachten en het vergroten van begrip van de perspectieven van anderen.
Meer grijze massa = betere prestaties
De onderzoekers veronderstelden dat elk meditatietype volumeverhoging in de corresponderende hersengebieden zou laten zien. Dat is wat ze vonden toen ze na elke module de MRI-scans bekeken en groepen met elkaar vergeleken. Presentie-training liet een grotere dichtheid zien van de grijze stof in de achterste delen van de pre-frontale cortex (aPFC) en de cortex singularis anterior (CCA). Die zijn beiden sterk geassocieerd met gerichte aandacht en zelfregulering. Affect-training resulteerde in grotere dichtheid in hersengebieden die betrokken zijn bij sociale emoties als empathie en compassie. De Perspectief-training bracht veranderingen in hersengebieden die betrokken zijn bij begrip van de mentale staat van anderen. En ook, nog interessanter, in delen die betrokken zijn bij het onderdrukken van het eigen perspectief. Grotere dichtheid van de grijze stof in die gebieden resulteert in betere prestaties op de gelinkte competenties.
Ook na korte training resultaat
De resultaten geven een nog genuanceerdere inkijk in hoe meditatie het brein kan veranderen. En dat in relatief korte tijd. Eerdere onderzoeken hebben vooral significante veranderingen laten zien in structuur en functie van de hersenen van ervaren meditatiebeoefenaars . Nu laat een groeiend aantal onderzoeken bij beginnende meditatiebeoefenaars zien dat een relatief korte trainingsperiode al resultaat heeft. Bijvoorbeeld het bekende 8-weken durende MBSR programma. Het beïnvloedt het functioneren van het brein, verbetert het welzijn en vermindert symptomen van angst en depressie .
Competenties voor samenwerking
De onderzoekers zeggen dat de resultaten van het onderzoek toepasbaar zijn in verschillende omgevingen. Ze noemen scholen, bedrijven en eigenlijk elke individuele burger. “Er is een biologische basis voor hoe we mindfulness en sociale intelligentie kunnen cultiveren. Er is toenemende globalisatie, interconnectie en complexiteit in onze wereld. Daarom zijn ‘soft skills’ steeds belangrijker. Door empathie, compassie en je kunnen verplaatsen in het perspectief van de ander, kun je de gevoelens en overtuigingen van anderen beter begrijpen. En dat is cruciaal voor succesvolle samenwerking.”
Emotionele en sociale intelligentie
De verschillende meditatietypen kunnen bijdragen aan versterking van wat er in deze tijd van polarisatie het meest toe doet: emotionele en sociale intelligentie.
