Contact maken als luisterprofessional: ons lichaam is de sleutel
Contact maken tussen mensen is veel meer dan een uitwisseling van woorden. Het is een subtiel samenspel van lichaam, energie en aanwezigheid. Wanneer we werkelijk contact maken, ontstaat er een veld van wederzijds begrip en resonantie. Maar als het contact stokt, voelen we dat ook: we trekken ons terug, sluiten ons af of raken uit balans.
Lichamelijke en energetische afstemming
Ons lichaam is een gevoelig instrument dat voortdurend signalen oppikt. Ons autonome zenuwstelsel ‘scant’ voortdurend in de ruimte om ons heen op signalen van veiligheid en onveiligheid. Een blik, je stemming, een ademhaling, je houding – alles draagt informatie. Wanneer we echt luisteren, doen we dat dus met ons hele lijf.
Ons zenuwstelsel speelt dus een cruciale rol in hoe we contact ervaren. Wanneer we ons veilig voelen, kunnen we openstaan voor de ander. Maar bij onveiligheid schakelen we over naar vechten, vluchten of bevriezen. Deze reacties zijn diep verankerd in ons lichaam en kunnen ervoor zorgen dat we uit contact gaan.
Co-regulatie: samen in balans
In een succesvol contact is er sprake van co-regulatie. Onze fysieke staat beïnvloedt die van de ander en vice versa. Wanneer we zelf ontspannen aanwezig zijn, nodigen we de ander uit om hetzelfde te doen. Dit wederzijdse afstemmen helpt om een veilige en open ruimte te creëren waarin echte verbinding mogelijk is.
Onze ademhaling is het gaspedaal van ons autonome zenuwstelsel. Onze ademhaling kan helpen om aanwezig te blijven en spanning los te laten tijdens het luisteren. Daarmee houden we ons lichaam ‘neutraal’, dat betekent vrij van spanning. Als wij ontspannen aanwezig zijn voelt het sneller veilig voor de ander om bij ons te zijn. En door ons lichaam bewust neutraal te houden kost het luisteren ons geen energie maar levert het zelf energie op.
Getriggerd door slachtoffergedrag
Aan het begin van mijn carrière als coach en luisteraar, merkte ik tijdens een gesprek met een cliënt dat ik mijn aandacht niet bij het verhaal kon houden. Mijn lichaam was verkrampt. Waarschijnlijk was het van mijn gezicht af te lezen: ik werd enorm getriggerd door hoe de cliënt zichzelf neerzette als slachtoffer en nergens verantwoordelijkheid voor leek te nemen. Ik ging uit contact. Ik heb dit op dat moment benoemd en uitgelegd dat het aan mij lag en ik ermee aan de slag zou gaan. Daarmee was ik uit de kramp en kon het contact worden hersteld. En konden we het over slachtoffergedrag hebben.
Ik nam dit mee naar een intervisie. Daar kwamen we uit op dat mijn allergie voor slachtofferschap verklaarbaar is vanuit min persoonlijke verleden. Maar het diende me in de professionele setting helemaal niet meer. Ik ben het met behulp van een coach goed gaan uitpluizen. Wat maakt dat ik hier zo op reageer? Wie in mijn leven vertonen of vertoonden dit gedrag? Hoe reageer(de) ik er toen en nu op? Wanneer in mijn leven heb ikzelf dergelijk gedrag vertoond en wat gebeurde er toen? Wat zijn de voor- en nadelen van slachtoffergedrag, waarom doen mensen dit? Wat gebeurt er in mijn lichaam als ik erdoor getriggerd wordt? Hoe kan ik een volgende keer als iemand dit gedrag vertoont ervoor zorgen dat ik ‘neutraal blijf’? Ook heb ik het ingebracht in de vele trainingen die ik als Deep Listener heb gedaan. Tijdens het oefenen met elkaar was het heel fijn om de ruimte te krijgen om dit verder te onderzoeken. Inmiddels ken ik dit deel van mezelf en kan ik er in compassie mee omgaan, waardoor het me niet meer in de weg zit.
Wat gebeurt er als het contact niet stroomt?
Soms merken we dat het contact met de ander stroef verloopt. Dit kan dan komen doordat we niet volledig aanwezig zijn – afgeleid door gedachten, emoties of lichamelijke gewaarwordingen- of omdat we ons bewust of onbewust afsluiten voor de ander. Als dit laatste ons dit als professioneel luisteraar overkomt, kan het dus zijn dat de ander of de situatie of diens verhaal iets ouds in ons oproept. Ons lichaam reageert met stress, we gaan uit contact. Oude patronen of onverwerkte emoties belemmeren het contact. Daarom is het belangrijk dat we als professional onszelf goed leren kennen, onszelf blijven ontwikkelen op dit vlak en leren omgaan met dergelijke triggers.
In zulke situaties is het belangrijk om terug te keren naar onszelf. Door te luisteren naar ons lichaam en onze ademhaling te kalmeren, kunnen we weer in contact komen met onze eigen behoeften en grenzen. Vanuit deze zelfverbinding kunnen we opnieuw afstemmen op de ander en het contact herstellen.
Een gesprek in stilte
Tijdens een sessie met een cliënt merkte ik dat hij geen woorden kon geven aan wat er bij hem speelde. Er was verdriet, maar het was moeilijk te verwoorden. In plaats van te praten, nodigde ik hem uit om samen in stilte te zitten. We ademden samen, voelden de aanwezigheid van elkaar: co-regulatie. Langzaam ontspande zijn lichaam en kwamen de tranen. Zonder woorden was er een diep contact en een gevoel van gezien worden. Dit gaf weer later ruimte aan woorden.
Ruimte maken: safe space
Echt contact maken vraagt om aanwezigheid, afstemming en openheid. Contact is een dans tussen lichaam en energie, tussen voelen en zijn. Wanneer we onszelf toestaan om volledig en oordeelvrij aanwezig te zijn, creëren we echte verbinding met de ander en een veilige ruimte (safe space). En in die ont-moeting kunnen we samen op zoek gaan naar heling, begrip, ontwikkeling en groei.
Kennismakingsworkshop Deep Listening
Heb je interesse in Deep Listening? Dan ben je van harte welkom op de 1-daagse kennismakingstraining in Utrecht. Lees hier meer over de training.
De workshop is zeer geschikt voor professionals uit care, cure, ggz, onderwijs, coaches, (mindfulness-)trainers, rouwbegeleiders, geestelijk verzorgers, managers uit profit en non-profit en anderen die met mensen werken en de wens hebben om hun eigen luisterpraktijk te verdiepen.
