Deep Listening: krachtig gereedschap bij vergeving

Vergeving is geen zwakte, maar een krachtige weg naar zelfbevrijding. Het is een manier om oude wonden te helen. Vergeving heeft emotionele, neurologische en morele dimensies. Of het nu gaat om het vergeven van anderen of het vergeven van jezelf, het proces vraagt moed, gezond verstand en compassie. Maar geeft zoveel meer terug: vrijheid, rust, en de ruimte om te groeien. Met Deep Listening kun je dit proces ondersteunen.

Eerst wil ik ingaan op vergeving, wat het is, hoe het werkt en wanneer je beter wacht met vergeving.

Wat is vergeving eigenlijk?

Vergeving wordt vaak verkeerd begrepen. Volgens onderzoek van  Robert Enright, die hier al veertig jaar onderzoek naar doet, blijkt dat de meeste mensen er een verkeerde voorstelling van hebben. Zo wordt het bijvoorbeeld gezien als zwakte of de ander laten winnen. Maar in essentie gaat vergeving niet om het goedkeuren van wat er is gebeurd, noch is het simpelweg “vergeven en vergeten”..

Vergeving betekent eerder dat de persoon die gewond is geraakt zijn negatieve emoties (zoals wrok en de behoefte aan wraak) loslaat, en vervangt door gevoelens van welwillendheid jegens degene die hem heeft gekwetst. Het is een bewuste keuze om de emotionele controle terug te pakken en jezelf te bevrijden van voortdurende emotionele pijn.

Ons instinct: waarom vergeven soms moeilijk voelt

Vanuit evolutionair perspectief is wraak en het vermijden van misbruik diepgeworteld. Onze instincten helpen ons beschermen tegen herhaalde schade, waardoor vergeving soms voelt als een paradox: hoe kun je vergeven terwijl je jezelf wilt behoeden voor pijn en uitbuiting?  Toch tonen allerlei verhalen en wetenschappelijke studies aan dat de menselijke capaciteit voor vergeving groot is—zelf in extreem pijnlijke situaties. Een goed voorbeeld is het vergevingsproces in Zuid-Afrika na de beëindiging van de Apartheid.

Worden herinneringen echt vergeten als je vergeeft?

De spreekwoordelijke uitdrukking “vergeven en vergeten” klinkt aantrekkelijk, maar laat je niet misleiden: onderzoek laat zien dat je herinneringen niet verdwijnen wanneer je vergeeft. Wel neemt de pijn af. Tijdens het ophalen van de gebeurtenis uit je geheugen blijft de herinnering intact, maar de negatieve emotionele lading van de herinnering wordt milder. Vergeving is dus eerder een cognitieve herschikking dan het wissen van de herinnering—je gaat anders naar de gebeurtenis kijken om emotioneel te kunnen herstellen.

Vergeving en je hersenen: hoe het je verandert

Misschien herken je dat als je denkt aan wat een ander jou heeft aangedaan, je mentaal en lichamelijk leegloopt. Je hebt bijvoorbeeld minder energie, je zondert je wellicht ook wat meer af en hebt waarschijnlijk nergens zin in. Vergeven is niet alleen een emotioneel, maar ook een neurologisch proces. Vergeving activeert structuren en verbindingen in de hersenen die veerkracht en sociale verbinding verbeteren. Daardoor kun je pijnlijke gebeurtenissen loslaten en je meer energiek, gemotiveerd en verbonden met anderen voelen.

Vergeving doe je voor jezelf

Vergeving betekent niet dat je de dader vergeeft in sociale zin of verplicht bent tot verzoening. Je hoeft dus helemaal niet de relatie te herstellen. Sterker nog de dader hoeft helemaal niet te weten dat je hem hebt vergeven. Vergeven doe je voor jezelf. Het gaat om mededogen voor jezelf, het volledig loskomen van de pijn die de ander je heeft aangedaan, en zo ruimte maken voor zelfherstel.

Wanneer vergeven (nog) niet aan de orde is

Vergeving is niet altijd de juiste weg: soms is het beter om te wachten. Een impuls om niet te vergeven kan jezelf en anderen juist beschermen. Bijvoorbeeld wanneer degene die je pijn heeft gedaan (nog) geen verantwoording accepteert. Vergeving zonder dat de dader de schade van zijn gedrag inziet, kan opnieuw tot grensoverschrijdend gedrag leiden.

Niet alleen is wachten gerechtvaardigd, ook wil niet iedereen vergeven. Soms zien mensen vergeving als moreel onaanvaardbaar bij zeer ernstige misdaden. In zulke situaties mag niemand gedwongen worden tot vergeving.

Samengevat:

1. Vergeving is een bewuste keuze en een trainbare vaardigheid—gericht op jezelf, niet op de ander.
2. Het is niet vergeten of goedkeuren, maar het vervangen van negatieve emoties door de positieve emotie van welwillendheid.
3. Ons evolutionaire instinct zit soms in de weg, maar vergeving blijft mogelijk.
4. Vergeving zorgt voor positieve veranderingen in je hersenen, in hersendelen die je algehele welzijn versterken.
5. Herinneringen aan de gebeurtenis(sen) blijven, maar de emotionele lading vermindert.
6. Niet altijd direct toepasbaar: vergeving zonder erkenning van wat er is gebeurd door de dader kan problematisch zijn.

Deep Listening: de kracht van de groep bij vergeving

Vergeving hoeft geen eenzaam proces te zijn. Erover praten met een ander die jouw proces ondersteunt kan enorm helpen. Dat kan een goede vriend of familielid zijn die goed kan luisteren. Maar ook een maatschappelijk werker, coach of therapeut die goede luisterskills heeft. In veel culturen vind je bovendien een vorm van praatgroepen of cirkels waar degene die het proces van vergeving wil doorlopen vertelt over wat er is gebeurd. De groep draagt dat proces en dat kan enorm helend werken. Ook als de persoon of personen die de schade hebben veroorzaakt er niet bij aanwezig zijn.

Special 2026: Deep Listening Training over vergeving

In 2026 organiseer ik een speciale dag voor Deep Listeners (dat ben je als je tenminste de eendaagse Deep Listening training hebt gevolgd) over vergeving. Deze dag kun je benutten om zelf te oefenen met iemand (beginnen te) vergeven of om te leren hoe je met Deep Listening technieken anderen kunt helpen te vergeven. We gaan in op de theorie en oefenen met meditaties/reflecties en Deep Listening oefeningen in tweetallen, drietallen en plenair (de cirkel van vergeving). Je ervaart de kracht vergeving en van de Deep Listening werkvormen. De trainingslocatie is zoals gebruikelijk in zaal Loevenhout in Utrecht.

Als je interesse hebt om hieraan mee te doen, laat mij dit dan weten. Ik ga dan samen met deze groep een geschikte datum prikken. Je interesse doorgeven verplicht je uiteraard tot niets.

Geef nu je interesse door

In het formulier hieronder kun je vrijblijvend je interesse doorgeven voor de Deep Listening thematraining Vergeving en/of een van de andere thematrainingen (Levenseindebegeleiding , Rouwbegeleiding) die ik in 2026 ga geven. De datum wordt steeds in overleg met de groep bepaald.

Jouw privacy is belangrijk voor mij. Hier lees je hoe ik omga met jouw gegevens.