Waarom vergeving goed is voor jezelf en je gezondheid

Vergeving kan ongelooflijk moeilijk zijn. Wanneer iemand ons pijn doet, kan dat ons leven volledig ontwrichten en onze gezondheid aantasten. Vergeving schenken kan je bevrijden van de pijn, de negatieve gevolgen voor je gezondheid verhelpen en weer ruimte geven om verder te gaan met je leven. Robert Enright beschrijft in zijn boek ‘8 Keys to Foriveness’ hoe je stapje voor stapje iemand kunt gaan vergeven.

Wanneer bijvoorbeeld een partner of ouder ons vertrouwen schaadt, wanneer we slachtoffer zijn van een misdrijf, of wanneer we ernstig zijn gepest, kan de diepe pijn van wat ons is aangedaan ons overheersen. Iedereen die dat heeft meegemaakt, weet dat het moeilijk is om je ergens anders op te concentreren dan op de innerlijke onrust en pijn. Als we vasthouden aan deze pijn, raken we emotioneel en mentaal verlamd, en lijden onze relaties en andere delen van ons leven, zoals ons werk eronder. Wanneer het leven ons hard treft, is er niets zo effectief als vergeving om diepe wonden te helen.

Misvattingen over vergeving

Veel mensen hebben misvattingen over wat vergeving werkelijk betekent en wijzen het daardoor af. Vergeven doe je ten eerste niet om degene die je pijn heeft gedaan vrij te pleiten.

Vergeven doe je echt voor jezelf. Om jezelf te bevrijden van negatieve gedachten en gevoelens en de stress die dat oplevert. Stress is slecht voor je mentale en lichamelijke gezondheid.

Wat boosheid en wrok lichamelijk met je doen en hoe vergeving werkt in je hersenen vertelt Dr. Tracy Marks in dit filmpje:

Veel mensen willen misschien wel vergeven, maar twijfelen of ze het werkelijk kunnen. Vergeving komt immers niet vanzelf. Maar met de juiste hulpmiddelen en inzet is het voor veel van ons toch mogelijk.

Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste stappen op het pad van vergeving, Terwijl je ze leest, kun je nadenken over hoe je ze in je eigen leven kunt toepassen.

1. Weet wat vergeving is en waarom het ertoe doet

Vergeving gaat over goedheid, over het tonen van genade aan wie ons heeft gekwetst—zelfs als diegene dat niet “verdient”. Het is niet het goedpraten van de fout, noch het doen alsof het nooit is gebeurd. Vergeving is een proces, vaak grillig en met vele stappen.

Toch is het de moeite waard: het vergroot ons zelfvertrouwen, geeft innerlijke kracht en veiligheid, verbetert onze gezondheid en corrigeert de leugens die we onszelf vaak vertellen na diepe pijn (“ik ben zwak”, “ik ben niets waard”). Vergeving kan helen en ons in staat stellen verder te gaan met betekenis en doel.

Onderzoek toont aan dat vergeven depressie, angst, ongezonde woede en PTSS-symptomen vermindert en ons immuunsysteem een boost geeft. Maar we vergeven niet alleen om onszelf te helpen. Vergeving is uiteindelijk iets dat we aan een ander schenken, omdat het op de lange termijn de beste reactie is.

2. Word ‘vergevingsfit’

Om vergeving te beoefenen, helpt het als je je innerlijke wereld positief traint. Net zoals bij sporten, begin je klein en bouw je langzaam je ‘vergevingsspier op.

Begin met de belofte geen kwaad te doen: spreek niet negatief over wie jou pijn deed. Je hoeft niets aardigs te zeggen, maar door negatieve woorden achterwege te laten voed je je vergevingsgezindheid.

Oefen ook om ieder mens als uniek en onvervangbaar te zien. Dat kan vanuit geloof, filosofie, een humanistische visie of door compassie en zelfcompassie te beoefenen. Door onze gedeelde menselijkheid te erkennen, wordt het moeilijker om iemand als waardeloos af te schrijven.

Kleine daden van liefde helpen ook: glimlach naar een drukke caissière, luister naar een kind. Oefen met kleine gebaren van vergeving in het dagelijks leven: niet toeteren in het verkeer, zwijgen bij een snauw van je partner en in plaats daarvan een knuffel geven.

Wees alert op negatieve impulsen (bijvoorbeeld trots, behoud van macht) die je kunnen verleiden om je wrok vast te houden. Kies bewust voor barmhartigheid.

3. Erken je innerlijke pijn

Bepaal wie je pijn heeft gedaan en hoe. Niet alles dat je kwetst is een onrecht. Je hoeft je kind of partner niet te vergeven omdat ze onvolmaakt zijn.

Kijk zorgvuldig naar de mensen in je leven—ouders, partner, kinderen, collega’s, jezelf—en beoordeel hoe ze je hebben gekwetst. Hebben ze liefde onthouden, macht over je uitgeoefend, of je fysiek pijn gedaan? Door dit te erkennen, zie je wie je moet vergeven en waar te beginnen.

Veel voorkomende gevolgen van pijn zijn angst, depressie, ongezonde woede, wantrouwen, lage eigenwaarde en cynisme. Door te vergeven kun je deze littekens helen.

4. Ontwikkel een vergevingsgezinde geest via empathie

Wetenschappers ontdekten dat het denken aan vergeving de hersengebieden voor empathie activeert. Empathie is dus een belangrijke stap.

Probeer de ander te zien als kind dat liefde nodig had. Misschien kreeg hij of zij dat niet, en leidde dat tot wantrouwen, eenzaamheid en negatief gedrag. Zie de kwetsbaarheid en het lijden van de ander, en erken jullie gedeelde menselijkheid. Begrip van de wonden van de ander opent de deur naar vergeving.

Of als de overheid of een andere ‘anonieme’ organisatie je schade heeft berokkend. Zie die organisatie dan als een groep van mensen die net zoals jij en ik elke dag hun best doen om hun werk zo goed mogelijk te doen binnen de kaders van die organisatie en daar soms in (ver)dwalen.

5. Vind betekenis in je lijden

Zonder betekenis kan lijden leiden tot hopeloosheid. Het gaat er niet om “het goede in het slechte” te zien, maar om te begrijpen hoe pijn ons kan veranderen.

Lijden kan je veerkrachtig of moedig maken, of je laten inzien wat werkelijk belangrijk is. Dat geeft nieuwe doelen. Krachtige compassie zet ons aan om bijvoorbeeld te strijden tegen onrecht, te voorkomen dat anderen hetzelfde overkomt en lotgenoten te helpen.

Betekenis vinden verkleint je pijn niet, maar helpt je richting te vinden. Sommigen dienen anderen, anderen verdiepen hun waardering voor schoonheid of spreken hun waarheid. Het belangrijkste: gebruik je lijden om liefdevoller te worden en die liefde door te geven.

6. Als vergeven moeilijk is, beroep je op andere krachten

Vergeving is zwaar bij diepe onrechtvaardigheid. Dat je moeite hebt, betekent niet dat je faalt. Vergeving vergt tijd, geduld en moed. Wees mild voor jezelf.

Zoek steun bij wijze en liefdevolle mensen. Oefen nederigheid—niet jezelf kleineren, maar erkennen dat iedereen onvolmaakt is. Ontwikkel moed en geduld.

Als het te zwaar is om te vergeven, begin met iemand die je in mindere mate heeft gekwetst. Of ga juist terug naar de diepste wond, als die de kern van je pijn vormt.

7. Vergeef jezelf

We zijn vaak harder voor onszelf dan voor anderen. Zelfvergeving betekent dat je je eigenwaarde erkent, ondanks fouten.

Zonder zelfvergeving kan je vervallen in zelfhaat en zelfdestructief gedrag. Beweeg in plaats daarvan naar zelfcompassie. Verzacht je hart voor jezelf.

Daarna is het ook nodig anderen om vergeving te vragen en het goed te maken. Wees voorbereid dat de ander misschien nog niet kan vergeven, maar bied altijd een oprecht, onvoorwaardelijk excuus aan.

8. Ontwikkel een vergevingsgezind hart

Door lijden te overwinnen, begrijpen we beter wat nederigheid, moed en liefde betekenen. We kunnen bijdragen aan een cultuur van vergeving in gezin, werk en gemeenschap, en zo de cyclus van haat doorbreken.

Sommigen geloven dat liefde voor wie je pijn deed onmogelijk is. Toch ontdekken veel mensen die vergeven dat hun hart zich opent. Bitterheid maakt plaats voor liefde, en naarmate je dat vaker doet, wordt je vermogen om lief te hebben groter. Liefde is een onuitputtelijke bron, liefde schept liefde en dat is hard nodig in het huidige tijdsgewricht.

Meer artikelen over vergeving
Meer artikelen over mildheid en compassie