Deep Listening: hervind de ‘verloren’ kunst van het luisteren

Als zorgprofessional weet je hoe belangrijk het is om echt contact te maken met je patiënt. Zo bouw je vertrouwen op en kun je sneller en efficiënter erachter komen waar je iemand werkelijk mee kunt helpen. De hoge druk in je werk maakt dat echter niet makkelijk. Er is om allerlei redenen weinig tijd. En dan schiet goed luisteren er nog wel eens – of misschien wel te vaak – bij in. De Deep Listening methode leert je hoe je in enkele seconden echt contact kunt maken met de ander. Bovendien zorgt de methode ervoor dat je een hele dag met compassie kunt luisteren, zonder verlies van energie. Het leert je de kunst van het luisteren herontdekken.

Burn-out en drop-out door zingevingsimplosie

“De verloren kunst van het luisteren en de patiënt als mens negeren.” De gerenommeerde Amerikaanse cardioloog en Nobelprijswinnaar Bernard Lown noemt precies dit de klassieke mislukking van het moderne gezondheidszorgsysteem. Een systeem dat wordt geregeerd door gebrek. Gebrek aan geld, personeel, tijd én – vanuit politiek, zorgverzekeraars en management – vertrouwen in professionaliteit. Het resultaat is hoge burn-out en drop-out onder (met name) jonge artsen en verpleegkundigen. Die burn-out en drop-out wordt niet alleen veroorzaakt door werkdruk of gebrek aan werk-privé balans, maar ook door een zingevingsimplosie. Doordat de professional zijn vak niet meer kan uitvoeren in overeenstemming met zijn waarden, verliest hij of zij de connectie met de intrinsieke motivatie om mensen te helpen. Om werkelijk van mens tot mens van waarde te zijn. En daarvoor is echt contact en luisterkunst – om de werkelijke hulpvraag en/of diagnose te kunnen achterhalen – van groot belang.

Luisteren is 80% van de communicatie

In de opleidingen van zorgprofessionals wordt tegenwoordig gelukkig aandacht besteed aan communicatie. Maar dan wel vooral over de kant van het zenden: wat je hoe zegt. Communicatie gaat echter voor 80 procent over luisteren! Die vaardigheid komt te weinig aan bod. Gelukkig hebben we als mens alles al aan boord om goed te kunnen luisteren. In Deep Listening noemen we dat de natuurlijke luistermodus. Die zijn we echter een beetje kwijtgeraakt in onze moderne tijd met een overvloed aan afleiding en prikkels. Daardoor voelen we, gestrest als we zijn, onze lichamelijk signalen niet meer en komen we in een bewustzijnsvernauwing terecht. We luisteren om te reageren – de beroemde 16 seconden van de dokter – en hebben al snel ons oordeel klaar. We staan dan niet meer open en patiënten voelen dat!

Deep Listening gaat er vanuit dat er drie dingen aanwezig moeten zijn om écht te luisteren:

1. Je bent je bewust van wat er allemaal gebeurt in je lichaam. Je lichaam is namelijk altijd in het hier-en-nu en is je belangrijkste luisterinstrument. Het kan je informatie geven over hoe het is met de ander. Het is een vorm van subtiel luisteren. We weten dit al want we hebben er in onze taal woorden voor: luisteren met je hart, onderbuikgevoel of dat iemand bij binnenkomst een gespannen sfeer meebrengt’. We noemen het belichaamd bewustzijn. Veel zorgprofessionals hebben echter de neiging om hun lichaam te negeren: niet op tijd naar het toilet, niet eten, te weinig rust, onvoldoende ontspanning tussendoor.
   
2. Je moet niet alleen in je lichaam en het hier-en nu zijn, maar ook beschikbaar zijn voor de ander. Dat betekent dat je echt contact maakt met de ander zodat hij voelt dat je er als luisteraar voor hem en met hem (gelijkwaardigheid) bent. We noemen dit ondersteunende presentie. Dat betekent dat er even geen afleiding is van een computerscherm of dat je nog denkt aan wat er net gebeurde of wat je straks nog moet doen.
   
3. Tot slot gaat het nog om welke intentie je hebt in dat contact. Je luistert om te begrijpen, niet om te reageren of te oordelen of zo snel mogelijk je lijstje af te kunnen vinken. Je intentie is dat het contact de ander en iets goeds mag brengen. Dat de ander zich totaal gehoord en begrepen mag voelen.

Luisteren met behoud van energie

De Deep Listening methode helpt je dus om vanuit echt contact, compassievol te luisteren, ook naar de subtiele communicatie die je met je lichaam kunt waarnemen. De methode voegt daar nog iets aan toe: je luistert niet alleen naar de ander, maar ook naar jezelf. Je aandacht gaat regelmatig heen een weer naar de ander en weer naar jezelf. Je luistert ook in jezelf: naar signalen die je opvangt over de ander én naar signalen van jezelf. Hoe is het nu met mij, wat heb ik nodig op dit moment. In de zorg luisteren we maar al te vaak naar heftige verhalen over pijn en lijden. Dat doet wat me je. Door tijdens het luisteren ook jezelf met compassie te behandelen en goed voor jezelf te zorgen, voorkom je uitputting aan het einde van de dag. Deep Listening is zo een vorm van zelf-compassie. En net zoals je goed voor jezelf moet zorgen om goed voor een ander te kunnen zorgen, moet je ook goed naar jezelf luisteren om goed naar een ander te kunnen luisteren.

Voor wie?

Deze training is geschikt voor professionals uit care/cure/ggz, onderwijs, coaching/training, rouwbegeleiding, geestelijke verzorging, management en iedereen die beroepsmatig met mensen werkt en zijn luistervaardigheid wil verdiepen.

Wil je meer weten?

Heb je interesse in Deep Listening? Dan ben je van harte welkom op de 1-daagse kennismakingstraining in Utrecht. Groepsgrootte door corona-maatregelen: minimaal/maximaal 6 mensen, kosten: € 150. Lees hier meer over de training. Ook is het mogelijk deze training in-company te doen.

Meer over luisteren met behoud van energie
Meer over de Deep Listening Training
Meer over de oorsprong van Deep Listening
Je inschrijven voor een Deep Listening Luistertraining.