Luisteren betekent present zijn voor de ander
Kun je je een moment herinneren dat je het gevoel had dat er écht naar je werd geluisterd? Kun je dat terughalen? Wat maakte dat je dat zo ervoer? Grote kans dat je dan bedenkt dat die ander eigenlijk niet veel deed, maar er vooral was, present was. Niet eens (veel) vragen stelde, en vooral jou liet vertellen. In Deep Listening noemen we dit het ‘bieden van ondersteunende presentie’. Als luisteraar simpelweg compassievol getuige zijn van het proces van de ander, of die nu stil is of zijn gedachten uitspreekt.
Moeilijke dag
“Vandaag was een Moeilijke Dag,” zei Pooh.
Er was een pauze.
“Wil je erover praten?” vroeg Knorretje.
“Nee,” zei Pooh na een tijdje. “Nee, ik denk niet dat ik dat wil.”
“Dat is oké,” zei Knorretje, en hij ging naast zijn vriend zitten.
“Wat doe je nu?” vroeg Pooh.
“Niets eigenlijk,” zei Knorretje. “Maar ik weet wat Moeilijke Dagen zijn. En ik wil daar meestal ook niet over praten, op zo’n Moeilijke Dag.
“Maar weet je,” vervolgde Knorretje, “Moeilijke Dagen zijn zoveel makkelijker wanneer je weet dat er iemand voor je is. En ik zal er altijd zijn voor jou, Pooh.”
En Pooh zat daar zomaar wat te zitten, zijn heel Moeilijke Dag door zijn hoofd te malen, terwijl stevige, betrouwbare Knorretje zwijgend naast hem zat, te bengelen met zijn korte beentjes…. En Pooh bedacht dat zijn beste vriend meer dan gelijk had.
Uit Winnie de Pooh, geschreven door A.A. Wilne, illustratie van E. H. Shepard.
Getuige zijn
In het Engels is er een mooi woord voor wat hierboven in het fragment van Winnie de Pooh wordt beschreven: ‘witnessing’. Getuige zijn van het proces dat zich binnenin de ander afspeelt rondom wat actueel is voor hem of haar. Dat kan door samen in stilte te zijn of terwijl de ander zijn gedachten uitspreekt. In het tekstje is sprake van ‘stevige, betrouwbare’ Knorretje’ die bij Pooh zit. Dat is wat je bent als je present bent voor de ander. Ik vergelijk het wel eens met een berg, waar je alles tegenaan kunt gooien, niets is te gek. De luisteraar is slechts compassievol getuige van het proces van de ander. Hij vertrouwt erop dat het proces de spreker vanzelf tot antwoorden en oplossingen brengt: follow process, trust process and get the hell out of the way.
Afleiding zorgt voor niet present zijn
In onze moderne tijd staan we echter bloot aan erg veel afleiding. Zeker in professionele luistersituaties is daar vaak het beeldscherm waarop aangevinkt en meegeschreven moet worden. Of we worden te pas en te onpas gestoord doordat iemand even binnenkomt met een vraag of door berichtjes en oproepen via de telefoon. En afleiding is er ook doordat onze geest de neiging heeft af te dwalen naar iets dat er is gebeurd of iets dat we straks nog moeten doen: heden en verleden. Of gewoonweg door onze eigen gedachten, oordelen of vragen. Gelukkig is ons lichaam altijd in het hier en nu. Dus door ons bewust te zijn van ons lichaam, zijn we vanzelf in het hier en nu. Ons lichaam is dus ons anker voor presentie.
Follow process, trust process and get the hell out of the way.
Alle interne en externe stoorzenders uit
Als we tijdens het luisteren present willen zijn voor de ander is het dus zaak om afleiding zo veel mogelijk uit te bannen door:
- gedachten die opkomen niet te volgen maar direct weer voorbij te laten gaan,
- beeldschermen en andere externe stoorzenders even te pauzeren,
- het uitspreken van oordelen, inzichten, adviezen en het delen van eigen ervaringen achterwege te laten,
- stiltes in het gesprek niet te gaan opvullen met je eigen woorden,
- je bij een vraag die opkomt af te vragen: “Helpt die vraag de ander in zijn proces of bevredigt die alleen mijn nieuwsgierigheid of behoefte aan vaart en voortgang naar een oplossing?”
Mijn ervaring is dat vragen stellen het proces van de ander vaak verstoort en zelden helpend is. Tenzij de gesprekspartner er zelf om vraagt. Stel dan een vraag als: “Je had het over …, kun je daar nog meer over vertellen?”
Kennismakingsworkshop Deep Listening
Heb je interesse in Deep Listening? Dan ben je van harte welkom op de 1-daagse kennismakingstraining in Utrecht. Groepsgrootte door corona-maatregelen: minimaal/maximaal 6 mensen, kosten: € 150. Lees hier meer over de training.
De workshop is zeer geschikt voor professionals uit care, cure, ggz, onderwijs, coaches, (mindfulness-)trainers, rouwbegeleiders, geestelijk verzorgers, managers uit profit en non-profit en anderen die met mensen werken en de wens hebben om hun eigen luisterpraktijk te verdiepen.
Meer over Deep Listening en luisteren
Ik heb al eerder vanuit mijn rol als communicatie-adviseur (communicatie gaat immers voor 80 procent over luisteren) een artikel geschreven over Deep Listening en daarbij zorgprofessionals geïnterviewd Deep Listening training hebben gevolgd. Je kunt dat artikel hier lezen.
