Vergeving: stap 5 voor meer vreugde in je leven
Vergeving bevrijdt ons van het vaak ingewikkeld samengestelde gif van emoties als boosheid, wraakgevoelens, minderwaardigheidsgevoelens of onmacht. Vergeving ontneemt het trauma zijn macht. Veel religies en geestelijk leiders prediken vergeving. Weinigen vertellen echter hoe het proces van vergeving werkt. In het Book of Forgiving bespreekt bisschop Desmond Tutu het viervoudige pad van vergeving. Zuid-Afrika heeft na de val van het apartheidsregime veel ervaring opgedaan met het gebruik van waarheid, vergeving en verzoening. Tutu was voorzitter van de Truth and Reconciliation Commission.
Dit zijn de stappen van het viervoudige pad uit zijn boek:
1. Je verhaal vertellen
Vergeving begint bij het onder ogen zien van de realiteit. Je kunt het opschrijven of een vertrouwenspersoon, vriend of familielid vertellen wat er gebeurd is. Zorg dat het iemand is die compassievol, oordeelvrij en belangeloos kan luisteren. Door je verhaal te vertellen, kun je de herinneringen in je bewustzijn integreren en beginnen de emotionele reactiviteit er enigszins van los te koppelen. Om je herinneringen te helen en te voorkomen dat je jezelf opnieuw traumatiseert, is het zinvol om je voor te stellen dat je naar de gebeurtenissen kijkt als in een film. Hierdoor verminder je de kans dat je de automatische stressrespons van je brein activeert. Je kunt hierbij het wetenschappelijk onderbouwde protocol van Ethan Kross et al. gebruiken:
– Sluit je ogen.
– Ga terug naar de tijd en de plaats van de emotionele ervaring en zie de scene zich voor je geestesoog afspelen.
– Neem nu een paar stappen achteruit. Beweeg weg van de situatie tot een punt waar je de gebeurtenis zich kunt zien afspelen vanaf een afstandje en zie jezelf in die gebeurtenis, de ik op afstand.
– Kijk hoe de gebeurtenis zich afspeelt alsof het opnieuw de ik op afstand overkomt. Observeer je ik op afstand.
2. De pijn onder woorden brengen
De feiten zijn de feiten, maar deze gebeurtenissen hebben sterke emoties en pijn veroorzaakt. Het is belangrijk ze onder woorden te brengen:
– Terwijl je observeert hoe de situatie rondom jouw ik op afstand zich ontvouwt, probeer je zijn of haar de gevoelens te begrijpen. Waarom had hij of zij deze emoties. Wat waren de oorzaken en redenen voor die emoties?
– Als de pijn nieuw is, vraag jezelf: “Zal deze situatie over tien jaar nog effect op me hebben?”
– Als de pijn oud is, vraag jezelf dan af of je deze pijn wilt blijven meedragen of dat je jezelf ervan wilt bevrijden.
3. Vergeving schenken
Het vermogen te vergeven komt vanuit de erkenning van onze gedeelde menselijkheid, met name dat we, omdat we menselijk zijn, elkaar onvermijdelijk pijn zullen doen.
– Kun je de menselijkheid accepteren van de persoon die jou pijn heeft gedaan en het feit dat ze je waarschijnlijk pijn doen vanuit hun eigen lijden?
– Als je jullie gedeelde menselijkheid kunt accepteren, dan kun je je veronderstelde recht op wraak loslaten en de beweging naar heling in plaats van wraakneming maken.
– Kun je ook erkennen dat, vooral tussen mensen die dicht bij elkaar staan, er meerdere kwetsingen kunnen zijn. En dat je vaak tegelijkertijd moet vergeven en om vergeving moet vragen en zo jouw aandeel in het menselijke drama moet accepteren.
4. De relatie vernieuwen of loslaten
Zodra je iemand hebt vergeven, moet je een belangrijke beslissing nemen: of je de relatie wilt vernieuwen of loslaten. Als het trauma aanzienlijk is, kun je niet teruggaan naar de relatie die je ervoor had. Maar er is een mogelijkheid voor een nieuwe relatie. Door relaties te vernieuwen, kun je heling brengen in familie, vriendschappen, zelfs in gemeenschappen. Soms kunnen er zelfs geheel nieuwe relaties voortkomen uit een trauma. Zoals de moeder uit dit verhaal die de moordenaar van haar zoon vergeeft en die de dader en zijn familie en hun pijn erkent en omarmt. Zij gaat zelfs zo ver dat ze uit de moord op haar zoon een helende relatie tussen beide families laat ontstaan.
Wanneer we de relatie loslaten, kunnen we weer verder. Vooral als we de persoon die ons pijn heeft gedaan met heel ons hart het beste kunnen wensen en kunnen inzien dat hij of zij, net als wij, gewoon lijden willen vermijden en gelukkig willen zijn.
Vergeving vragen en jezelf vergeven
Als je het zelf bent die een ander pijn heeft gedaan, kan dit zwaar op je drukken. De heling komt van het onder ogen zien van jouw daad en verantwoordelijkheid nemen. En indien mogelijk en gewenst: vergeving te vragen en met die ander te kijken hoe je verder kunt: vernieuwen of loslaten.
Jezelf vergeven is ook nodig voor heling. Hierbij kun je weer reflecteren op onze gedeelde menselijkheid: accepteren dat we allemaal anderen pijn doen. En jezelf daarom met compassie behandelen: je bent net als iedereen een mens die fouten maakt en uitglijdt. Je verdient net als anderen daarvoor troost, begrip en heling. Dus behandel jezelf hierbij net zoals een goede vriend. Zie het als een kans om te leren en te groeien.
Volgende keer: dankbaarheid
Dankbaarheid laat ons genieten van zelfs de kleinste dingen in ons leven. Het laat ons ook inzien dat de grootste rijkdom voortkomt uit onze relaties met anderen. De volgende keer laten we zien hoe je met bewuste aandacht voor al die rijkdom jezelf duurzaam gelukkiger en vreugdevoller kunt voelen.
Alle artikelen over meer vreugde in je leven
Meer artikelen over mindfulness
